موعاصیر دونیانین کؤله‌لری

موعاصیر دونیانین کؤله‌لری

بوب بلئک، موعاصير آمئريکا  آنارشيست يازيچيسيدير. او "امگين لغو اولونماسي" ،"آنارشيزم و آنارشييايا باشقا مانعه‌لر" ،"فئمينيزم فاشيزم کيمي" و س. مشهور ائسسئلرين مؤليفيدير.
اونون "امگين لغو اولونماسي" ائسسئسي موعاصير جمعيتده امگين تنقيدينه حصر اولونوب. بلئک امگي لغو ائديب اونو اويونلارلا عوض ائتمگي تکليف ائدير. بلئکين تکليف ائتديگي آلتئرناتيو هئچ ده ايشسيزليک دئييل، تاماميله باشقا جور تشکيل اولونموش امک نؤوعودور. او ساده‌جه مجبوري امگي ردّ ائدير، اونون کؤنوللو امکله عوض اولونماسيني تکليف ائدير. او، اوخوجولاريني آنتروپولوق مارشالل سالينسين "اووچو-ييغيجيلار" جمعيتي تصوير اولونموش سندلي رومانينا اويغون اولاراق گونده جمعي دؤرد ساعاتليق ايشله، هرطرفلي تأمين اولونان راحات حيات ياشاماغين مومکون اولدوغونا اينانديرير. بلئکه گؤره، اوزريميزده‌کي عدالتسيز وئرگيلر و سيماسيني دَييشديرميش کاپيتاليست-قولدارلاردان جانيميزي قورتارا بيلسيديک، گونده دؤرد ساعاتليق کؤنوللو امکله، خوشبخت اينسان جمعيتي قورماق اولاردي.

اونون آشاغيدا وئريلميش مشهور ائسسئلريندن بيري ائله موعاصير دونيانين کؤله‌لريندن بحث ائدير.

1. کؤله‌نين ايقتيصادي آسيليليغي اونو دايم ايشله‌مگه مجبور ائدير. موعاصير کؤله آرا وئرمه‌دن، اؤله‌نه کيمي ايشله‌مگه مجبوردور. کؤله‌نين بير آيليق قازانجي، اونون يالنيز بير آيليق ائو کيره‌سين، بير آيليق يئمگين، بير آيليق گئديش حاقيندا بس ائدير. آيليق قازانج آنجاق بير آيا بس ائديرسه، دئمه‌لي او اؤله‌نه کيمي آرا وئرمه‌دن ايشله‌مگه محکومدور. پئنسييا سيستئمي ده بؤيوک ساختاکارليقدير. کؤله پئنسييونئر پئنسيياسي‌نين هاميسيني ائو کيره‌سينه و يئمگه وئرمه‌ليدير، دئمه‌لي پئنسييونئر-کؤله‌نين اؤز ايستکلري اوچون خرجليه‌جگي علاوه پولو قالماياجاق.

2. کؤله‌لري ايشله‌مگه مجبور ائدن ايکينجي گيزلي مئکانيزم، يالانچي و هئچ کيمه لازيم اولامايان محصوللارا صونعي طلبات ياراتماقدير. بئله محصوللاري کؤله‌لره تو رئکلاملار، پيارلار واسيطه‌سيله موعين ماغازالاردا سيرينير. موعاصير کؤله‌لر "يئني" چيخانلاري الده ائتمک اوچون بير-بيرلري ايله صونعو گؤرونمه‌ين ياريشا جلب اولونور، بونون اوچون ايسه دايانمادان ايشله‌مک مجبوريتينده‌ديرلر.

3. کؤله‌لري ايشله‌مگه مجبور ائدن اوچونجو گيزلي مئکانيزم ايسه کرئديت سيستئميدير. "بورج فايزلري‌نين" سايه‌سينده موعاصير کؤله‌لر کرئديت باتاقليغينا گون-گوندن داها چوخ باتيرلار. هر گون کؤله‌نين بورجو داها دا شيشير. نتيجه‌ده موعاصير کؤله کؤهنه بورجونو اؤدمه‌دن يئني بير کرئديتين آلتينا گيريب، بورج پيراميداسي يارادير. کؤله‌نين اوزرينده دايم بؤيوين بورج، اونو ايشله‌مگه هوسلنديرير، او حتّي داها کيچيک امک حاقّينا بئله سسيني چيخارمادان ايشله‌مه‌لي اولور.

4. موعاصير کؤله‌ني گيزلي قولدار اوچون ايشله‌مگه مجبور ائدن دؤردونجو سبب ايسه دؤولت حاقيندا ميفدير. موعاصير کؤله ائله بيلير کي، دؤولت اوچون ايشله‌يير، اصلينده ايسه کؤله پسئودوْ-دؤولتين گلير منبعييدير. کؤله‌نين اساس قازانجي قولدارلارين جيبينه گئدير، دؤولت آنلاييشيني ايسه کؤله‌نين بئينيني دومانلانديرماق اوچون ايستيفاده ائديرلر کي، او علاوه سواللار وئرمه‌سين. میثال اوچون، کؤله سوروشا بيلر: نييه من عؤمور بويو ايشله‌ييرم، آما هميشه کاسيب قاليرام؟ نييه هانسيسا موسيسه‌نين گليريندن کؤله‌لرين قازانج پايي يوخدور؟ بس کؤله‌لردن وئرگي کيمي آلينان پول کيملره اؤده‌نير؟

5. کؤله‌لري ايشله‌مگه مجبور ائدن بئشينجي گيزلي مئکانيزم اينفليياسييادير. کؤله‌لرين قازانجي آرتماديغي حالدا، قييمتلر بيردن-بيره قالخير و بو يوللا اونلاري گيزلينجه سويورلار. بئله‌ليکله، موعاصير کؤله گئت-گئده داها چوخ کاسيبلايير.

6. کؤله‌لري ايشله‌مگه مجبور ائدن آلتينجي گيزلي مئکانیزم، اونلاري پولسوز ايشله‌مگه مجبور ائتمکدير. آلداديليب باشقا اؤلکه‌يه و يا شهره آپاريلميش کؤله‌ني گئرييه قاييتماق و يا داشينماز املاک آلماق ايمکانيندان محروم ائدندن سونرا او اوزون مودّتليگينه پولسوز ايشله‌مگه مجبور اولور. بو مئکانیزم کؤله‌ني دؤزولمز شراييطده، بير قارين يئمک اوچون ايشله‌مگه مجبور ائدير. چونکي، کؤله‌نين نه باشقا چيخيش يولو، نه قاچماق اوچون پولو، نه ده گئده‌جگي يئري وار.

7. کؤله‌ني پولسوز ايشله‌مگه مجبور ائدن يئددينجي مئکانیزم، اونون امگي‌نين گئرچک قارشيليغي حاقّيندا و يا ايستحصال ائتديگي محصولون دَيري حاقيندا معلوماتين محدودلاشديريلماسي واسيطه‌سيله مومکون اولور. بو يوللا الده اولونموش آرتيق قازانج، موحاسيباتليق واسيطه‌سيله کؤله‌لرين خبري اولامادان قولدار طرفيندن گؤتورولور.

8. موعاصير کؤله‌لرين آتالاري، بابالاري، اولو بابالاري‌نين هانسيسا موسيسه‌نين قورولماسي و بؤيودولمه‌سي اوچون صرف ائتديکلري امگين قارشيليغيندا اونلارين اؤزلري‌نين عومومي گليردن پاي آلماق حاقي قانونلا ردّ ائديلير. بو يوللا يوز ايللر عرضينده، چوخلو نسيللر بويو، چوخ‌سايلي کؤله‌نين امگي ايله الده اولونموش بؤيوک رئسورسلارين قولدار و اونون اؤولادلاري‌نين جيبينه آخماسي فاکتي اؤرت-باسدير ائديلير.

سيز هله ده اؤزونوزو آزاد ساييرسينيز؟

چئويري: ناميق حوسئينلي

قایناق: kultura.az

کؤچورن: عباس ائلچین