ملانصرالدین (Molla Nsrddin)

يومورتا!سن بیر گوجه باخ ،گؤرنه یئره چاتدی یومورتاگوللو بویانیب ایرانی اویناتدی یومورتا !اوچ بئش ناخیش اورخون-یئنی‌سی آلفا بئتی‌لهپان فارسلارین احوالینی قاتدی یومورتا!آی قیز سنه کیم سؤيله‌دي تورك دامغاسي ووردون؟بير باخ كوروشو ،گؤرنئجه آغلاتدی یومورتا!قیرخ ایل گوجه‌نیر دؤولتیمیز بومب اوتم لابومب اتمي باخ نئجه پارتلاتدی یومورتا !مین ایل توخودون موفته یالان آلمادی کیمسهگلدی ماطاحین بیر گئجه ده ساتدی یومورتا!تورکون گوجو بوز داغی کیمی گیزلیدی کولباش !گؤردون قابیغین بیر گئجه چاتلاتدی یومورتا !اورمو -فروردین ۱۴۰۳-نجو ایلکریم گول اندام ملانصرالدین (Molla Nsrddin)...ادامه مطلب

Aziz Nesin. Qaysi partiya yutib chiqadi? (hikoya)– Murod og‘a har narsani biladi, – deyishdi.Qishloqqa kelganimda bir necha marotaba Murod og‘aning uyida mehmon bo‘lgandim. Murod og‘ani bu safar uyidan emas, qahvaxonadan topdim.– Murod og‘a, siz bilar ekansiz, har holda shunday deyishdi. Qani aytingchi, bo‘lib o‘tayotgan bu bahslarda qaysi partiya yutib chiqadi? – deya so‘radim.– Vallohi alam, ma’lummas hali, – dedi.– Axir qaysi partiya kuchli bo‘lsa o‘sha yutmaydimi?– Yo‘q, bir narsa deyish qiyin oldindan. Oq qo‘y oqmi, qora qo‘y qorami bahs so‘nggida ma’lum bo‘ladi. Bu qishloqdagilaing qo‘y bilan ishi yo‘q, qancha so‘rama befoyda. Nega bilasanmi? Unda, eshit.U o‘ng oyog‘ini o‘ziga tortdi, o‘ziga xos qilib chordona qurdi. Yaxshilab o‘ashib olgach sigarasini olovlatib so‘z boshladi:– Avvalo, bilib qo‘y jiyan, bizning mamlakatda partiya-martiya degan narsa yo‘q. To‘g‘ri, bor, faqat nomi bor, hech kim partiya haqida hech narsa bilmaydi. Biz u zamonlar partiyani hukumat deb bilardik. Ulkan bino – hukumat binosi, unda partiya joylashgan deyilardi. Vaqt o‘tib partiya ishi ish bo‘lmay qoldi, to‘g‘ri kelgan odam aralashadigan bo‘ldi. Tikuvchi Komil bir kun yonimga kelib “Murod og‘a, keling siz bilan shu yangi partiyaning bo‘limini ochaylik shu yerda” deb qoldi. “Qani, bu yerdan sur Komilboy, bu sen aytgan partiya deganing mayda-chuyda sotiladigan do‘kon emas, ishingni qil…” dedim. Uning izidan advokat Rizo bey keldi. U ham birga partiya ochaylik, dedi. Aytishicha, u yangi partiy ملانصرالدین (Molla Nsrddin)...ادامه مطلب

" آنامین کیتابی " اثرینده آذربایجانچیلیقیازار: آیتن شامیلووا" گؤزومو عؤمرومده بیرینجی دفعه آچان کیمی دونیانی قارانلیق گؤرموشم " ، –دئین(2، 13) ج. محمدقولوزاده بوتون حیات و یارادیجیلیغینی بو قارانلیق دونیانی آیدینلیغا چیخارماغا حصر ائتمیشدیر. " آنامین کیتابی " درامی محض بو قارانلیق دونیانین – فاناتیزم، جهالت، " ضیالی‌لیق سیندرومو " ایچینده بوغولارکن میللی-معنوی کیملیگینی اونوتموش ذهین‌لرین، بوتؤولوکده، وطنین طالع کیتابی‌دیر." …اورگیم، اورگیم (الینی قویور اورگی‌نین اوستونه) اوچ یئره بؤلونه، اوچ تیکه اولا، هر تیکه‌سی ده بیر طرفه چیخیب گئده (یئنه باخیر اوتاغا)، اوندا دخی اورگیم پارچالانار، اؤل‍ه‌رم. قیزیم، بس منیم اورگیم اوچ پارچا اولسا، سن نه ائله‌رسن؟! قیزیم، آناسیز قالارسان (درین آه چکیر و هوشا گئدیر). " (1، 469)زهرابگیم آنانین قیزی گولباهارا سؤیله‌دیگی بو جومله‌لر وطنین طالعی‌نین متافوریک تصویری‌دیر. درامین مؤوضوسو ییرمینجی عصرین اول‌لرینده آذربایجان ایجتیماعی و مدنی حیاتیندا گئتدیکجه گئنیشلنمکده اولان اوچلشمه‌نی و بو اوچلشمه ایله ساده خالق آراسینداکی ضیدیتی احاطه ائدیر. روسیه‌یه مئییللی بؤیوک اوغول رستم بیگ، ایرانپرست میرزه محمدعلی، عوثمانلی عقیده‌‌سینجه شعر یازان و شعرلرینده پافوسدان باشقا هئچ بیر شئی آنلاشیلمایان صمد واحد همین اوچلشمه‌نین رمزی ایفاده‌سی‌دیر.اثرده آذربایجانچیلیق ایدئیاسینی تمثیل ائدن اوبرازلار زهرابگیم آنا، گولباهار، چوبان‌لار – قمبر، قربان، زامان و میلّیتچی میرزه زئینالدیر. زهرابگیم آنانین اوغول‌لاری‌نین هر بیری اؤز عقیده‌‌سینه او قدر باغلانمیشلار کی، هر بیری اؤز یولونون دوغرولوغونا ائله اینانیر کی، اونلاری نه آنالاری‌نین، نه ده باجی‌لاری‌نین طالعی ماراقلا ملانصرالدین (Molla Nsrddin)...ادامه مطلب

Koltuğunda Rahat Oturamayan Adama MektupAziz NesinSayın Bay,Görünüşü rahat, geniş, sağlam, pahalı, çok güzel bir koltuğunuz var. Ama neden siz koltuğun içinde rahat değilsiniz? Üstelik, o yumuşak, geniş koltuğunuzun önündeki o koca masaya dirseklerinizi de dayayınca, koltuğunuzda rahat rahat oturmanız gerekir. Oysa siz oturduğunuz koltukta tedirginsiniz. İğneli fıçıya düşmüş gibi hep kıpır kıpır kıpırdayıp duruyorsunuz. Nedir bu tedirginliğiniz? Sanki haşarı öğrenciler koltuğunuzun oturak yerine, uçları yukarı gelen raptiyeler koymuşlar da. siz de oturunca altınıza batmış gibi… Hayır, hayır, öyle de değil, o geniş, o rahat görünüşlü, o güzel koltukta, ha düştünüz, ha düşecekmişsiniz gibi sallantıdasınız. Elindeki denge sırığının bir ucunda su dolu bir kova, öbür ucunda taş dolu sepet asılı bir ip cambazı bile, havada gerili ipin üzerinde, sizin o koltukta oturduğunuzdan çok daha rahat duruyor. O cambazın ip üstünde yürümesi, sizin koltukta oturmanızdan çok daha dengeli. Sanki altınızdaki o koltuk canlanıp huylu bir katır olmuş da, siz de yaşamınızda ilk olarak, tıaklarınızı da geçirerek koltuğunuzun dayanak yerlerine, düşmemek için, sanki katırın yelesine yapışır gibi sıkıca yapışmışsınız. Sizi o koltukta öyle ha düştü, ha düşecek durumda gördükçe, biz de yüreğimiz ağzımızda, korkular geçiriyoruz. Bu yürek çarpıntılarından kurtulmamız için en iyisi, sizin o tedirgin durumunuza, tehlikeli görüntünüze sırtımızı çevirip bakmamak. Ama elde mi? Bir insan, oturak yerine dikenler ملانصرالدین (Molla Nsrddin)...ادامه مطلب

اوقلار درگیسیاوُقلار (تاتارجا: Уклар، تورکجه: اوْخلار)— ۱۹۰۶.جی ایلده تاتار تورکجه‌سینده اورال شهرینده یایینلانان یومور-ساتیریک درگی ایدی. رداکتور و و یایینجیسی کامیل موُتیگی اولموشدور. تاریخدرگی‌نین ایلک سایی ۱۹۰۶.جی ایلین ژوئن‌ینده اورال‌دا یایینلاندی. ایلک تاتار یومور-ساتیریک درگی‌لریندن بیری ایدی. عبداله توقایدرگی‌نین ایشینده فعال ایشتیراک ائدیر، بورادا "هود-هود" ، "کیرمیسکا" ، "شورالئ" و س. تخلوص‌لرله یازیردی. آلتی ساییدان سونرا درگی 1906-جی ایلین نوامبریندا باغلاندی. قایناقИсмәгыйль Рәмиев, Рәис Даутов. Әдәби сүзлек. — Казан: Татар. кит. нәшр., 2001. — Б. 399. ملانصرالدین (Molla Nsrddin)...ادامه مطلب

“OKUL AİLE BİRLİĞİ”Aziz NesinBu Okul Aile Birliği toplantısına gitmem gerekli mi, değil mi, hiç bilmiyordum. Söyleyecek bir sözüm yok. Olsa da kalabalıkta hiç konuşamam.Toplantıya geç kalmışım. Ben okula gittiğim zaman, öğrencilerin ana babalarıyla öğretmenler salonda konuşmaya başlamışlardı.Salonun kapısını açıp adımımı yeni atmıştım, ayakta bir kadın yumruğunu sıkarak,— Geç kalıyorlar efendim, geç kalıyorlar!., diye bağırdı.Utancımdan kulaklarıma kadar kızarmıştım.— Yolların durumu… Dolmuş bulunmuyor… Otobüs yok… diye kekeledim.Ayaktaki kır saçlı kadın,— Bütün bunlar idareyi ilgilendirmez, dedi.Acaba hangi idareden söz ediyor?.. Tramvay İdaresi mi, Otobüs İdaresi mi?Kadın,— Okul idaresinin şikâyetlerinden en büyüğü, öğrencilerin okula geç gelmeleridir; dedi. Dokuzda ders başladığımı göre…Kadının öğrencilerin geç kalmalarından yakındığını öğrenince biraz rahatladım.Oturduğu yerden başka bir kadın,— Asıl siz, dedi, kız çocuklarına ipek çorap giymelerini yasak etmelisiniz. Yalnız öğrencilere değil, kadınlara bile yasak etmeli ipek çorabı…Gözüm bunları söyleyen kadının bacaklarına gitti.— Ben de hanımefendinin düşüncesine katılıyorum, dedim.Kadının bacakları, gördüğüm kadın bacaklarının en çirkiniydi. Bacakları kuyu çengeli gibi eğri olduktan başka, ayak bilekleri dizkapağından daha kalındı. Bacağının şiş şiş mavi varisli damarları kalın çorabın dışından bile belli oluyordu.Gözlerim kadının bacaklarında,— Okula giden bütün kızlarımız siyah, kalın çorap giymelidirler, dedim.Bura ملانصرالدین (Molla Nsrddin)...ادامه مطلب

علی نظمی حیاتی و یارادیجیلیغیعلی نظمی - محمدزاده علی محمد اوغلو ( 1878، ساروو،ترتر رایونو – 1 ژانویه 1946، باکی) – شاعیر، ادبیاتشوناس، ترجومه‌چی، 1934-جو ایلدن آذربایجان یازیچی‌لار بیرلیگی‌نین عوضوو. یاشاییشیعلی نظمی 1878-جی ایلده یئلیزاوتپول (گنجه شهری) یاخینلیغینداکی ساروو کندینده یوخسول عاییله‌ده دوغولموشدور. ایبتیدایی تحصیلینی موللاخانادا آلمیشدیر. سونرا روس-تاتار مکتبینده اوخوموشدور. آتاسی‌نین وفاتیندان سونرا گوذرانی آغیر کئچدیگیندن دوغما یوردو ترک ائدیب اورتا آسیانینبوخارا و سمرقند شهریرینده ایکی ایل تاجیر دوکانیندا شاگیرد اولموشدور. موطالیعه یولو ایله تحصیلینی آرتیرمیش، کلاسیک شرق ادبیاتینی دریندن اؤیرنمیشدیر. "‌بی‌کس‌" تخلوصو ایله شعرلر ده یازمیشدیر. ادبی فعالیته 1904-جو ایلده " شرق-روس " قزئتینده درج ائتدیردیگی "‌کندده ایبتیدا‌" آدلی ایلک شعری ایله باشلامیشدیر. 1905-1907-جی ایللرین اینقیلابی حرکاتی اونون یارادیجیلیغیندا دؤنوش یاراتمیشدیر. ساتیریک شعرلرینی "مشدی سیژیمقولو" ، "کئف‌سیز" و س. گیزلی ایمضالارلا چاپ ائتدیرمیشدیر. "ملا نصرالدین" ادبی مکتبی‌نین گؤرکملی نوماینده‌سی کیمی تانینمیشدیر. فلیئتون و ساتیریک شعرلری ساتیریک-یوموریستیک درگی‌لرده، خوصوصاً "ملا نصرالدین" درگی‌سینده مونتظم چاپ اولونموشدور. "‌ایستیبداد" ، "قورخورام" ، "اولاجاقمی" ، "سیزه نه" ، "ائی فوقرا" ، "اود توتوب اودلاندی وطن" و س. شعرلرینده موطلقیته، موستملکه‌چیلیک سیاستینه، دینی فاناتیزمه و گئری‌لیگه قارشی آزادلیق ایدئیالارینی تبلیغ ائدیر. دوغما کندینده تعقیب اولوندوغونا گؤره عاییله‌لیکله گنجه‌یه کؤچموش، بورادا خیردا تیجارتله مشغول اولموشدور. عئینی زاماندا اؤز ساتیریک شعرلرینی گ ملانصرالدین (Molla Nsrddin)...ادامه مطلب

در سردر کاروانسرایی تصویر زنی به گچ کشیدندارباب عمایم این خبر را از مخبر صادقی شنیدندگفتند که وا شریعتا، خلق روی زن بی نقاب دیدندآسیمه سر از درون مسجد تا سردر آن سرا دویدندایمان و امان به سرعت برق می‌رفت که مومنین رسیدنداین آب آورد و آن یکی خاک یک پیچه ز گل بر او بریدندناموس به باد رفته‌ای را با یک دو سه مشت گل خریدندچون شرع نبی از این خطر جست رفتند و به خانه آرمیدندغفلت شده بود و خلق وحشی چون شیر درنده می‌جهیدندبی پیچه زن گشاده رو را پاچین عفاف می دریدندلبهای قشنگ خوشگلش را مانند نبات می مکیدندبالجمله تمام مردم شهر در بحر گناه می تپیدنددرهای بهشت بسته می‌شد مردم همه می‌جهنمیدندمی گشت قیامت آشکارا یکباره به صور می دمیدندطیر از وکرات و وحش از جحر انجم ز سپهرمی رمیدنداین است که پیش خالق و خلق طلاب علوم رو سفیدندبا این علما هنوز مردم از رونق ملک ناامیدند ملانصرالدین (Molla Nsrddin)...ادامه مطلب

  عبدالله شایق (۱۸۸۱-۱۹۵۹)مکتوب یئتیشمه‌دی   قیشین دوندوروجو بیر گونو ایدی. سویوق قیلینج کیمی کسیردی. گؤیلر یاسلی آدام‌لار کیمی قارا چارشابا بورونموش، داغلار، چؤللر آغ کفنله اؤرتولموشدو.   قربان شئیطان‌بازار آغزیندا، مکتوب یازان همشهریسی موللا فرضعلی‌نین یانیندا اوتورموشدو. سویوقدان اللری و اوزو بوزارمیشدی. بیر الی ایله ییرتیق پالتاری‌نین آچیق یاخاسینی توتاراق:   - موللا، منه بیر مکتوب یاز! بیلیرسن کی، هر ایل سنه نه قدر خئییر وئریرم. وطندن گلدیگیم بیر ایل اولماز، آرتیق سنه بئش مکتوب یازدیریرام، - دئدی.   موللا فرضعلی سویوقدان دونموش اللرینی اوووشدوردو. اسنه‌یه-اسنه‌یه بیر کاغیذ پارچاسینی دیزی اوستونه آلاراق:   - همشهری، نه یازیلاجاق؟ - دئدی.   قربان موللا فرضعلی‌یه بیر آز دا یاخینلاشدی. گیزلی بیر سؤز سؤیله‌ییرمیش کیمی پیچیلدایاراق دئدی:   - موللا، اوّلجه مندن اوشاق‌لارین آناسینا سالام یاز. یاز کی، آناخانیمین، ممیشین گؤزلریندن منیم عوضیمدن اؤپسون، اونلاردان گؤز-قولاق اولسون. سونرا یاز کی، من ده، شوکور آللاها، ساغ و سالاماتام. غلامرضا ایله سیزه اون بئش مانات گؤندردیم. بایرام قاباغی یئنه گؤندره‌جگم، اوشاق‌لار کورلوق چکمه‌سینلر، اؤزوم ده یازین آخیر آییندا گله‌جگم.   موللا فرضعلی قلمی مورکّبه باتیریب یازماغا باشلادی. قربان دئدی:   - موللا عمی، یامان آدامین قویوسوندا ایشله ییرم، قویو ایندی اوتوز ساژیندان آشاغی ائنیب، نه قدر یالواریریق کی،  " آی آغا! حاقیمیزی بیر آز آرتیر، چونکی آشاغی‌یا گئتمک چوخ چتیندیر، نفتین، قازین ایگیندن نفسیمیز توتولور " ، ظالیم اوغلو راضی اولمور.&nbs ملانصرالدین (Molla Nsrddin)...ادامه مطلب

میرزاعلی معجز شبستریفلاکتاوخوردی مرثیه‌خوان من باخیردیم حیرتلهووروردی باشه جماعت کمال شبدّتله رفیق قووزادی باشین دئدی: أییل آشاغادئدیم: نییه؟ دئدی: همرنگ اول جماعتلهروا دگیل باخاسان خارجی کیمی خلقهگرک ملول اولاسان سن ده بو مصیبتلهخولاصه مرثیه بیتدی، چکیلدی یا اللهگؤتوردیک ال طرف کبریایه میلتلهدؤشندی سوفره یئره، خونچۀ پلو گلدیقارین‌لار اولدی چراغان او دادلی نعمتلهیانیردی پینج او مجلسده، خلق ترلردیولیک قار یاغیردی ائشیکده شیدتلهییغیلدی سوفره تمام اولدی مجلس عشرتایاغه دوردی جماعت یئریندن عیزتلهعباسینی گؤتورن ائیلدی خوداحافیظیولا سالیردی قوناقچی بیزی نزاکتلهفناریلر یاخیلیب کوچه چون ایشیقلاندیدئدیم رفیقه باخ ایندی اویانه دیقتلهباخوب نه گؤردی، پریشان، بینوا بیر جمعآیاق یالین، بدن عریان، دوروبلار ذیلتلهنه رنگ واردی نه قان یوزلرینده دم بستهباخیردی خلقه او بی‌نور گؤزلر حسرتلهدئدیم رفیقه گؤرورسن او طیفل-معصومیدوداق‌لاری گؤگریب جنگ ائدیر طبیعتلهاو عورته نظر ائت اگلشیب بوز اوستوندهباشی آچیق، دوناجاق بو گئجه او حالتلهروا دگیل باخاسان خارجی کیمی اونا سنعباوی سالمیاسان باشینا محبتلهجیگر کباب ائدیجی حالدور، بو حال ای دوستنئجه گئدیب یاتاجاقسان ائوینده راحتلهرفیق یومدی گؤزون، ترلدی خجالتدنباشین آشاغه سالیب گئچدی گئتدی سرعتلهدالینجا سسلدی معجز: رفیق دور، گئتمهگرک کی تیتره‌یه‌سن سنده بو جماعتله بو یاره‌لی باجی‌لار مرهم ایسته‌ییر سندنهارا قویوب گئدیسن، خلقی مین جراحتله ملانصرالدین (Molla Nsrddin)...ادامه مطلب